Nga Robert D.Kaplan “The Wall Street Journal”
Ideologjitë e mëdha të shekullit XX-të, nazizmi dhe komunizmi, përfaqësonin një poshtërim të thellë të arsyes. E megjithatë, ato ideologji zbulojnë më shumë sesa do të donim ta pranonim mbi ekstremet tona politike. Nazizmi dhe komunizmi kishin origjinë të shumëfishtë.
Diplomati amerikan Robert Shtraus-Hupe (1903-2002), një realist i politikës së jashtme, besonte se nuk ishte rastësi që Karl Marksi dhe Frederik Engels publikuan “Manifestin e tyre komunist”pikërisht në vitin 1848, vitin e revolucioneve demokratike të dështuara të Evropës.
Pra në kohën kur liberalizmi dhe nacionalizmi “luftuan në të njëjtën anë të barrikadës”.
Nëse kryengritjet e vitit 1848 do të kishin pasur sukses në të gjithë kontinentin, mund të mos kishte ndodhur Lufta e Parë Botërore dhe rrjedhimisht mund të mos kishim asnjë Vladimir Lenin dhe Adolf Hitler.
Por kishte diçka edhe më themelore sesa dështimi i vitit 1848, që shkaktoi tmerret ideologjike të shekullit XX-të:teknologjia. Dhjetëra miliona “të shpronësuar të Revolucionit Industrial”, sipas fjalëve të Shtraus-Hupe, ranë pre e luftës klasore dhe racore, të mbështetur nga forca e re e mediave masive.
Është e pamundur të imagjinohet ndryshe Hitleri dhe Stalini, përveçse në sfondin e industrializimit që bëri gjithçka, nga tanket dhe hekurudhat, deri tek radio dhe lajmet.
Në fund të fundit, propaganda ka një rezonancë të veçantë në shekullin XX-të, si një pjesë integrale e teknologjisë së komunikimit.
Teknologjia ka evoluar, ndaj edhe rrënjët e krizës sonë të tanishme qëndrojnë në atë çka shkoi keq në shekullin XX-të. Nazizmi dhe komunizmi ndanë dy elementë vendimtarë: sigurinë e turmës dhe dëshirën për pastërti.
Në librin e tij “Turmat dhe fuqia”, botuar për herë të parë në gjermanisht në vitin 1960, Elias Kaneti mund të ketë shkruar librin më intuitiv mbi krizën e Perëndimit gjatë 100 viteve të fundit. “Rënia e Perëndimit” e Osvald Shpenglerit argumenton se qytetërimi perëndimor, si të gjitha qytetërimet e tjera, është përfundimisht i përkohshëm.
Por libri i Kanetit shpjegon edhe atë që po ndodh. Turma, thotë Kaneti, lind nga nevoja e individit të vetmuar për t’u përshtatur me të tjerët. Për shkak se ai nuk mund ta ushtrojë dominim i vetëm, ai e ushtron atë përmes një turme që flet me një zë.
Kërkesa e turmës është gjithmonë që të rritet, duke konsumuar të gjitha hierarkitë, edhe pse ndihet e persekutuar dhe kërkon ndëshkim. Turma e sheh veten si krejtësisht të pastër, pasi ka arritur virtytin më të lartë. Kështu, një nga qëllimet e turmës është të godasë ata që nuk janë mjaftueshëm të virtytshëm.
Tirania e turmës ka shumë aspekte, por Kaneti thotë se forma e saj më e hapur është ajo e “pyetësit” dhe akuzuesit. “Kur përdoret si ndërhyrje në pushtet”, turma akuzuese “është si një thikë që pret mishin e viktimës. Pyetësi e di se çfarë ka për të zbuluar, por ai dëshiron që ta prekë dhe ta nxjerrë në dritë”.
Por Kaneti e izolon psikologjinë e turmës si një subjekt intelektual në vete. Turmat kanë ekzistuar që nga fillimi i njerëzimit.
Por teknologjia moderne -në fillim radio dhe gazeta, dhe tani Twitter dhe Facebook – ka krijuar peizazhe të panjohura mbi tiraninë e turmës. Ajo tirani, e lindur nga një grumbull njerëzish të vetmuar, ka si synim shkatërrimin e individit, ekzistenca e të cilit dëshmon mungesën e virtytit të tij në sytë e turmës.
Gjithsesi, ekziston një dallim midis shekujve XX dhe XXI. Shekulli XX-të ishte një epokë e komunikimeve masive të kontrolluara shpesh nga qeveritë e mëdha.
Prandaj ideologjia dhe frikësimi i saj ndodhte nga lart-poshtë. Shekulli XXI ka prodhuar një përmbysje, ku individët punojnë përmes rrjeteve dixhitale për t’u tubuar nga poshtë lart.
Por ndërsa tirania e prodhuar ka një stil tjetër, rezultati i saj është i ngjashëm:dekurajimi i kundërshtimit përmes një monopoli të shpallur mbi virtytin. Nëse nuk pajtoheni me ne, nuk jeni gabim vetëm politikisht, por edhe moralisht, dhe si të tillë duheni jo vetëm denoncuar, por edhe shkatërruar.
Mos harroni, si nazizmi ashtu edhe komunizmi ishin ideologji utopike. Në mendjet e besimtarëve të tyre ato ishin sisteme të virtytit, dhe pikërisht për shkak të kësaj arsyeje krijuan një imazh të ri të tiranisë. Gjermania naziste dhe Bashkimi Sovjetik u mundën nga fuqia ushtarake dhe industriale amerikane.
Qytetërimet mbështeten jo vetëm tek themelet intelektuale dhe kulturore, por edhe në aspekte më të ashpra të fuqisë dhe pushtetit. Perëndimi historik, që tek e fundit ka të bëjë me lirinë e individit për t’u ngritur mbi turmën, mbijetoi në shekullin XX-të falë fuqisë së madhe amerikane, dhe u mbajt deri diku vetë edhe nga një sistem i përsosmërisë individuale në artet dhe shkencat, dhe u ushqye nga media pavarur.
Por tani ajo media po zhytet në turmë, e cila i kërkon virtytet në formën e saj ideologjike më të pastër, ndaj shumica e mediave luajnë shpesh rolin e akuzuesit që përmend Kaneti.
Dëshira për pastërti morale, e kombinuar me tiraninë e teknologjisë së mediave sociale në duart e të rinjve, të cilët kanë pak informacioni për të kaluarën dhe traditën-kërcënon të krijojë epokën më të frikshme të turmave në histori.
Rezultati i një imponimi të tillë nga turma është autocensura e shumë-përhapur:guri themeltar i të gjitha formave të totalitarizmit. Kjo çon përfundimisht drejt një shoqërie të kontrolluar
të drejtuar nga e parëndësishmja dhe e rëndomta. Me siguri që e keqja e drejtpërdrejtë mund të trajtohet, por është më e vështirë t’i rezistosh konformizmit të vetë-sigurisë. Nëse kjo lihet pa pakontrolluar, atëherë kjo do të jetë mënyra sesi Perëndimi do të vdesë dalëngadalë.(CNA.al)
