Kur Rusia sulmoi Ukrainën, gazetarët rusë që vazhduan të punonin në mënyrë të pavarur në vend, u vunë nën presion të madh – aq sa shumë prej tyre u detyruan të largoheshin. Korrespondentja e shërbimit rus të Zërit të Amerikës Anush Avetisyan bisedoi me disa gazetarë të cilët po bëjnë punën e tyre tani jashtë Rusisë.
Mikhail Rubin, zëvendës kryeredaktor i gazetës investigative “Proekt”, vazhdon të bëjë punën e tij nga jashtë Rusisë, si qindra gazetarë të tjerë rusë që u larguan nga vendi pas pushtimit rus të Ukrainës.
Në vitin 2021, “Proekt” u përfshi në një listë të organizatave të padëshirueshme të qeverisë ruse dhe gazetarët e saj u etiketuan si “agjentë të huaj”.
Gazetari Rubin u përball me vite të tëra kërcënimesh për mbulimin e rrethit të brendshëm të Presidentit Vladimir Putin përpara se të largohej në vitin 2021.
Së pari, një zyrtar i lartë e paralajmëroi zotin Rubin se ajo që po bënte ishte e rrezikshme. Më pas, persona të panjohur hynë në banesën e prindërve të tij, duke bërtitur: “A nuk ka turp djali juaj që shet atdheun e tij?”.
Më pas policia bastisi banesën e tij në qershor të vitit 2021 dhe ia vuri pasaportën përpara.
“E mora si sinjal dhe vendosa të mos e provoja më fatin tim pas kësaj”, thotë ai për Zërin e Amerikës.
Ekaterina Fomina, gazetare në portalin investigativ të quajtur “iStories”, gjithashtu u largua nga Rusia.
Autoritetet ruse e etiketuan median si agjent të huaj në vitin 2021 dhe dy ditë para luftës, ajo u shtua në listën e organizatave të padëshiruara. Pasi mësuan për listën në mars, anëtarët e ekipit të portalit iStories vendosën njëzëri të largoheshin nga Rusia.
Por, largimi nga Rusia nuk ishte kurrë plani i saj. Në fillim, Ekaterina ishte e shqetësuar që iStories etiketohej si portal “i padëshirueshëm”. Por kjo ndryshoi shpejt. Vrasjet masive në Bucha, Ukrainë, u bënë pika kthese.
“E kuptova se armiqtë e njerëzve – kriminelët, ekstremistët dhe të padëshiruarit – nuk jemi ne. Pra, nuk më intereson se si më quan Federata Ruse, sepse e di që Rusia, qeveritë dhe autoritetet e saj janë terroristë dhe armiq të vërtetë të popullit, jo ne”, thotë Ekaterina Fomina, gazetare në portalin investigativ të quajtur “iStories”.
Organizatave në të ashtuquajturën listën e të padëshiruarve u ndalohet të punojnë në Rusi dhe ato që vazhdojnë t’i ndihmojnë këto organizata mund të përballen me ndëshkime administrative ose kallëzim penal.
Ekaterina Fomina thotë se pavarësisht rreziqeve, rusët brenda vendit po kontaktojnë ekipin.
“Për shkak të kësaj lufte, njerëzit janë të tmerruar, por janë të gatshëm të ndajnë atë që dinë, të tregojnë histori për paligjshmëritë që ndodhin në Rusi”, thotë Ekaterina Fomina.
Nga fundi i tetorit, të paktën 12 gazetarë po përballen me akuza në Rusi në lidhje me mbulimin e luftës dhe përballen me 10 vjet burg.
Galina Arapova, avokate e lartë e medias dhe drejtoreshë në Qendrën e Mbrojtjes së Medias Mass, thotë se Rusia ka miratuar qëllimisht ligje të paqarta.
“Censura është bërë mashtruese, kështu që ligjet dhe rregulloret po ndryshohen për të pasur një shans për të vënë në shënjestër këdo nëse lind nevoja” , thotë zonja Galina Arapova.
Në shumë raste, kjo strategji ka funksionuar. Qindra gazetarë janë larguar nga Rusia që nga fillimi i luftës. Por kjo nuk i ka penguar shumë prej tyre të bëjnë detyrën e tyre.