Shoqata e Gazetarëve të Maqedonisë (SHGM) shpreh shqetësim serioz për mënyrën se si vazhdon të zbatohet reklamimi politik i paguar (RPP) në mediat online.
Në prag të zgjedhjeve lokale, SHGM rikujton mungesën e kritereve dhe rregullimit në këtë segment, gjë që u mundëson portaleve “të dyshimta” pa transparencë të marrin mjete të konsiderueshme nga buxheti.
Kjo krijon hapësirë për keqpërdorime – një pjesë e portaleve të raportuara janë faqe interneti me pronar të panjohur ose pa impresum, shpesh të krijuara pak para zgjedhjeve me qëllimin e vetëm që paratë shtetërore të kalojnë në fushata partiake. Kjo dukuri e dëmton skenën mediatike dhe paraqet potencial për korrupsion partiako-medial, në dëm të mediave profesionale dhe interesit publik.
SHGM përshëndet iniciativën për krijimin e një regjistri të portaleve pranë ASHMAAV, por kërkon hapa urgjentë për harmonizimin e rregullativës zgjedhore me qëllim parandalimin e korrupsionit në sferën mediatike dhe sigurimin e kushteve të barabarta për të gjitha mediat.
Komisioni Shtetëror i Zgjedhjeve (KSHZ) njoftoi se nga gjithsej 333 media që kanë dorëzuar aplikim për reklamim politik të paguar për zgjedhjet lokale të caktuara më 19 tetor 2025, plot 257 janë portale interneti.
Për krahasim, në zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale të vitit të kaluar u shënua interes rekord – 251 portale u paraqitën për RPP në vitin 2024. Ky numër ishte dukshëm më i lartë edhe nga zgjedhjet lokale të vitit 2021, ku morën pjesë 176 portale, si dhe nga zgjedhjet parlamentare të vitit 2020 me 235 portale. Është e qartë se trendi i paraqitjes së mediave online për fushata reklamuese të paguara nga shteti po rritet në çdo cikël.
SHGM paralajmëron se Ligji aktual Zgjedhor nuk vendos kritere të qarta për atë se cilat media online mund të marrin mjete për reklamim politik të paguar. Edhe pse mediat formalisht duhet të regjistrohen në KSHZ me një çmimore, nuk ka rregulla konkrete për kushtet që duhet të plotësojnë portalet për këtë qëllim.
Kjo krijon hapësirë për keqpërdorime – një pjesë e “portaleve” të paraqitura janë faqe interneti me pronar të panjohur ose pa impresum, shpesh të krijuara pak para zgjedhjeve vetëm për të kanalizuar para shtetërore në fushata partiake. Ky fenomen dëmton skenën mediatike dhe përbën potencial për korrupsion partiako-medial, në dëm të mediave profesionale dhe interesit publik.
Edhe vëzhguesit ndërkombëtarë ndajnë të njëjtin mendim. Misioni vëzhgues i OSBE/ODIHR për zgjedhjet e vitit 2024, në raportin e tij, theksoi se “nuk ka rregulla specifike për portalet online” dhe se shumë portale krijohen menjëherë para zgjedhjeve pikërisht për të marrë para shtetërore. ODIHR rekomandoi që, nëse ky model vazhdon të zbatohet, të vendosen menjëherë “kriteret e qarta dhe objektive për përshtatshmërinë e portaleve online për rimbursim shtetëror të reklamave politike të paguara”.
Në të njëjtën linjë është edhe Enti Shtetëror i Revizionit, në raportin për zgjedhjet e vitit 2024, theksoi nevojën për të përcaktuar më saktë Kodin Zgjedhor – duke definuar kriteret që duhet të plotësojnë mediat elektronike për të marrë pjesë në reklamim politik, rregullat për shpërndarjen e mjeteve buxhetore dhe përcaktimin e organit kompetent për mbikëqyrjen e prezantimit të portaleve gjatë fushatës.
Krijimi i Regjistrit të botuesve të mediave online pranë ASHMAAV përfaqëson një hap pozitiv drejt rritjes së transparencës dhe profesionalizimit. Me nismën e Ministrisë së Transformimit Digjital, me ndryshimet e fundit të Ligjit për Media, portalet interneti për herë të parë njihen si media me të drejta dhe detyrime përkatëse.
Për t’u regjistruar zyrtarisht, portalet tani duhet të plotësojnë kushte konkrete, përfshirë:
të jenë person juridik i regjistruar në Regjistrin Qendror me veprimtari mediatike;
të kenë seli dhe redaksi në Maqedoninë e Veriut;
të kenë domen kombëtar interneti (.mk ose .мкд);
të kenë të paktën dy të punësuar me kohë të plotë (ose një të punësuar dhe një të angazhuar me kontratë).
Megjithatë, asnjë nga këto kushte nuk kërkohet për aplikimin në KSHZ për reklamim politik të paguar – çdo portal, madje edhe pa redaksi apo të punësuar, mund të paraqitet për të marrë para shtetërore për reklama.
Interesi i deritanishëm për regjistrin zyrtar të ASHMAAV është i kufizuar – vetëm 49 media online janë regjistruar deri më tani, që përbën rreth 20% të numrit të portaleve që vitin e kaluar morën financim shtetëror për reklama zgjedhore.
SHGM rikujton se vetërregullimi në hapësirën online është po aq i rëndësishëm sa edhe rregullimi ligjor. Që nga viti 2019, SHGM në bashkëpunim me Këshillin për Etikë në Media (KEMM) ka krijuar Regjistrin e parë të mediave profesionale online – Promedia.mk, për të dalluar portalet kredibile nga faqet propagandistike.
Aktualisht, në këtë regjistër vullnetar janë 105 media online me pronësi transparente dhe të angazhuara për respektimin e standardeve profesionale të gazetarisë. Ky numër pritet të rritet me bashkimin e mediave të reja që plotësojnë kriteret, ndërsa ato që i shkelin parimet mund të përjashtohen.
SHGM beson se qytetarët, institucionet dhe sidomos subjektet politike duhet ta përdorin këtë burim për të bërë dallimin midis mediave përgjegjëse dhe atyre që shpërndajnë dezinformata ose shërbejnë si zëdhënës partiakë.
Për të shmangur nxitjen e mëtejshme të korrupsionit në sferën mediatike, SHGM apelon që partitë politike pjesëmarrëse në zgjedhjet lokale, kur vendosin për shpërndarjen e parave publike për reklama partiake, të marrin parasysh regjistrin e ASHMAAV ose atë të Promedia.mk për të mbështetur gazetarinë kredibile në interes të qytetarëve.
Në mungesë të një mekanizmi mbikëqyrës mbi portalet gjatë fushatës, vullneti politik dhe zgjedhja etike e partive janë kyçe për ruajtjen e një ambienti të shëndetshëm mediatik.
Fatkeqësisht, këto zgjedhje lokale po mbahen sërish me rregullat e vjetra, pa u miratuar ndryshimet e propozuara për më shumë transparencë në hapësirën online. SHGM rikujton se organizatat mediatike dhe gazetareske kanë kërkuar disa herë ndryshime në Kodin Zgjedhor, por ato nuk u miratuan për këto zgjedhje.
Kështu, mbeten të njëjtat zgjidhje problematike që krijojnë kushte të pabarabarta në treg – mediat profesionale janë në pozitë të pasigurt përballë fluksit të portaleve të financuara nga partitë.
Për më tepër, për mediat online nuk ka detyrim për përfaqësim të balancuar zgjedhor si për radiodifuzerët, që do të thotë se partitë mund të financojnë pa kufizim portale të caktuara pa ofruar përmbajtje që garanton pluralizëm. Kjo boshllëkësi mund të ndikojë afatgjatë mbi pluralizmin politik dhe të drejtën e qytetarëve për informacione të larmishme.
The post 333 media kanë aplikuar për reklamim politik, SHGM: Financimi i qindra portaleve krijon hapësirë për korrupsion appeared first on Telegrafi.
