Huawei i Kinës ka arritur të dominojë përhapjen e 5G në Qipro, me rreziqe për sigurinë e të dhënave dhe politikëbërjen e pavarur që shkojnë shumë përtej brigjeve të ishullit, paralajmërojnë ekspertët.
Nga Andreas Vou
Në tetor 2015, dy vjet pasi një krizë bankare e la Qipron në nevojë të dëshpëruar për financime të reja, presidenti Nicos Anastasiades vizitoi Kinën, duke mbrojtur normat e ulëta të taksave të ishullit mesdhetar, anëtarësimin e tij në Bashkimin Evropian dhe gatishmërinë e tij për të marrë pjesë në Nismën një Rrip, Një Rrugë të Kinës, BRI.
Portat u hapën, por nuk kishte asgjë sporadike në lidhje me shpenzimet kineze.
Sot, paratë nga korporatat shtetërore kineze ose të lidhura me shtetin kanë depërtuar në qendrën e pothuajse çdo sektori kyç qipriot, nga pasuritë e paluajtshme te burimet natyrore, nga transporti te aviacioni, të gjitha në emër të një projekti infrastrukture transkontinentale që lidh vendet përgjatë Rrugës së vjetër të Mëndafshit.
Falë pjesërisht BRI-së, Kina do t’ia kalojë Shteteve të Bashkuara si ekonomia kryesore në botë deri në vitin 2028 dhe do të bëhet superfuqia e shquar që shkon drejt “Revolucionit të Katërt Industrial”.
Një komponent kyç i BRI-së është Rruga Digjitale e Mëndafshit, DSR, përmes së cilës Partia Komuniste Kineze kërkon të zhvillojë dhe eksportojë infrastrukturën kryesore teknologjike – duke përfshirë 5G – në shtetet pjesëmarrëse, duke rritur rëndësinë dhe praninë e kompanive të teknologjisë kineze në mbarë botën dhe, në një farë mase, duke përsëritur modelin e saj digjital autoritar.
Në Qipro, sipas gjetjeve të BIRN, Kina tani dominon rrjetet 5G dhe ekosistemin më të gjerë të teknologjisë së ishullit, duke krijuar një post kyç kinez brenda BE-së me pasoja potencialisht të gjera për sigurinë e të dhënave dhe pavarësinë e politikës së huaj qipriote – dhe si rrjedhojë e BE-së.
Kjo është një gjendje që bie ndesh me rekomandimet e SHBA-së dhe BE-së dhe pretendimet e vetë ishullit për të ndjekur një strategji me shumë shitës.
5G mbështet rrjetet e energjisë, transportin dhe furnizimet me ujë dhe, në të ardhme, do të mundësojë mjete ushtarake duke përfshirë inteligjencën artificiale, tha Carisa Nietsche, bashkëpunëtore për Programin e Sigurisë Transatlantike në Qendrën për një Siguri të Re Amerikane me qendër në Uashington.
“Në raste ekstreme, analistët dyshojnë se Kina mund ta fikë rrjetin, të mbledhë inteligjencë nga të dhënat që pulsojnë nëpër rrjete ose të ndërpresë një rrjet energjie të aktivizuar me 5G”, tha Nietsche për BIRN.
Ndërtimi i 5G mbi themelet kineze
Në vizitën e tij në Kinë në vitin 2015, Anastasiades, i cili u rizgjodh në vitin 2018, vizitoi qendrën kërkimore në Shangai të Huawei, prodhuesi më i madh në botë i pajisjeve të telekomunikacionit.
Huawei luan një rol kyç në drejtimin e standardeve të industrisë globale në favor të Pekinit përmes paraqitjes së patentave që e bëjnë industrinë më të prirur të miratojë propozimet kineze si standarde globale.
Për sa i përket patentave thelbësore standarde 5G, Huawei ka portofolin më të madh në mbarë botën. Kompania pretendon se ka më shumë kontrata komerciale 5G se çdo prodhues tjetër telekomunikacioni në botë – 91. Dyzet e shtatë prej tyre janë në Evropë.
Në qendrën kërkimore, Anastasiades lavdëroi “kontributet e rëndësishme të Huawei në ndërtimin e rrjetit të komunikimit në Qipro” dhe bëri thirrje për “lidhje më të thella”.
Dominimi i Huawei, megjithatë, ka shqetësuar Shtetet e Bashkuara dhe të tjerët, të cilët thonë se pajisjet e kompanisë mund të përdoren nga Pekini për spiunazh, diçka që Huawei e ka kundërshtuar fuqishëm.
Në një intervistë të rrallë me mediat e huaja në vitin 2019, themeluesi dhe drejtuesi ekzekutiv i Huawei, Ren Zhengfei tha: “Unë e dua vendin tim. Unë mbështes Partinë Komuniste. Por nuk do të bëj asgjë për të dëmtuar botën.” Ai tha se Pekini nuk i kishte kërkuar kurrë atij apo Huaweit të ndajnë “informacione të pahijshme” për partnerët e tij dhe se ai “nuk do të dëmtonte kurrë interesin” e klientëve të tij.
I pabindur, në tetor 2020 nënsekretari i atëhershëm i shtetit për rritjen ekonomike, energjinë dhe mjedisin, Keith Krach, vizitoi Nikosian dhe, me procesin e aplikimit për licencën 5G në Qipro, e inkorporoi ishullin në “Rrjetin e pastër” të SHBA-së në 5G, një iniciativa e nisur nën udhëheqjen e ish-presidentit Donald Trump për të ndërtuar një aleancë globale duke përjashtuar teknologjinë që Uashingtoni thotë se mund të manipulohet nga Partia Komuniste Kineze.
Amerikanët janë të shqetësuar pjesërisht nga afërsia e rrjeteve 5G të dominuara nga Kina me bazat ushtarake. Por ndërsa në letër qipriotët mund të kenë qenë në anën e amerikanëve, në praktikë Huawei është ende shumë në lojë.
Kompania hyri në tregun vendas në vitin 2009, duke marrë një rol udhëheqës në përmirësimin e teknologjisë së informacionit dhe komunikimit të ishullit dhe infrastrukturës 2/3/4G të katër kompanive të saj të telekomunikacionit, CyTA, Epic, Cablenet dhe Primetel.
Meqenëse Qipro përdor të ashtuquajturin modalitetin Non-Standalone, ose NSA, për 5G – duke u ndërtuar në mënyrë efektive mbi infrastrukturën e saj ekzistuese 4G – dhe me Huawei që ofron komponentët për 100 për qind të Rrjetit të Qasjes në Radio 4G të kompanive të telekomit, RAN – gjiganti kinez dukej i vendosur vitin e kaluar për të marrë drejtimin edhe në shpërndarjen e 5G.
RAN përbëhet nga objekte të ndryshme si kullat celulare dhe direket që lidhin përdoruesit dhe pajisjet me Rrjetin Kryesor, i cili nga ana tjetër përfshin të gjitha shkëmbimet e të dhënave 5G si vërtetimi, siguria, menaxhimi i sesioneve dhe grumbullimi i trafikut nëpër pajisje.
Në dhjetor 2020, dy kontratat më të mëdha 5G iu dhanë CyTA dhe Epic.
Por të dyja kompanitë, thonë burimet, janë në masë të madhe të varura nga Huawei për Rrjetin e tyre Kryesor dhe infrastrukturën e tyre RAN.
CyTA gjysmë-qeveritare lançoi rrjetin e saj 5G në janar 2021, duke u kujdesur për 70 për qind të popullsisë në fillim dhe duke synuar mbulimin 98 për qind deri në fillim të 2022.
Një menaxher i lartë i CyTA-s tha për BIRN se 80 për qind e Rrjetit Kryesor të kompanisë dhe 100 për qind e RAN-it të saj mbulohet nga infrastruktura Huawei. Pjesa e mbetur prej 20 për qind e Rrjetit të saj Kryesor sigurohet nga Ericsson-i suedez.
“CyTA është një kompani qeveritare dhe del me tenderë për pajisjet, dhe Huawei ka qenë një ofrues afatgjatë i infrastrukturës dhe mbështetjes dhe ofron çmimet më të mira”, tha menaxheri i lartë, i cili kërkoi të mos përmendet pasi nuk ishte i autorizuar për të folur në media.
E pyetur për përbërjen e infrastrukturës së saj të Rrjetit Kryesor dhe RAN-it, CyTA tha për BIRN: “Ju informojmë se çdo informacion në lidhje me rrjetin CyTA është sekret tregtar dhe çdo zbulim i tij është në kundërshtim me interesat komerciale të CyTA dhe partnerëve të saj (neni 34 (2) Ligji 184 (I) / 2017).
Huawei gjithashtu përbën 90 për qind të infrastrukturës të Rrjetit Kryesor të Epic dhe 100 për qind të RAN-it, tha një menaxher i lartë në Epic, i cili gjithashtu foli në kushte anonimiteti.
Bashkëpunimi i Epic me Huaëei daton në vitin 2009, kur kompania, e quajtur atëherë MTN, nënshkroi një kontratë 20 milionë euro me firmën kineze për të përmirësuar rrjetin e saj.
Tani në pronësi të Monaco Telecom, Epic vazhdoi të zhvillonte rrjetin e parë 4G LTE të Qipros, duke shfrytëzuar zgjidhjen RAN të Huawei, mbi të cilën një tjetër firmë telekomunikuese qipriote, Primetel, gjithashtu hyri në një marrëveshje për ndarjen e aksesit. Në shkurt 2019, pak para riemërtimit të saj si Epic, MTN nënshkroi një marrëveshje me Huawei për zhvillimin e rrjetit të saj 5G.
Një zëdhënës i Epic nuk iu përgjigj kërkesave të përsëritura për koment.
Nietsche, i Qendrës për një Siguri të Re Amerikane, tha për BIRN: “Që 5G të përmbushë premtimet e tij për shpejtësi më të madhe, ai kërkon që një sasi e madhe të dhënash të kalojnë nëpër rrjet. Dhe këto të dhëna shtyhen gjithnjë e më afër përdoruesit fundor, ose skajit të rrjetit.”
“Në Evropë, disa qeveri kanë bërë dallimin midis vënies në zbatim të Huawei në Rrjetin Kryesor dhe Rrjetit të Aksesit në Radio, ose skajit të rrjetit. Këto qeveri argumentojnë se në thelb mund të krijoni një firewall midis bërthamës dhe skajit të rrjetit.”
“Megjithatë, ne nuk duhet të bëjmë një dallim të tillë. Ndërsa rrjetet 5G zhvillohen, gjithnjë e më shumë të dhëna shtyhen drejt skajit të rrjetit dhe bëhet më e vështirë të bëhet dallimi midis bërthamës dhe skajit të rrjetit.”
“Shkrirja” kineze
Përdorimi i komponentëve të Huawei brenda infrastrukturës 5G nuk është një shkelje e drejtpërdrejtë e udhëzimeve të Bashkimit Evropian, pasi kutia e mjeteve të BE-së për 5G – një grup i përbashkët udhëzuesish i përcaktuar nga blloku për të kufizuar rreziqet e sigurisë kibernetike 5G – nuk ndaloi në mënyrë eksplicite ndonjë kompani specifike, por ia la në dorë shteteve anëtare të vendosin se cilët ofrues ishin “me rrezik të lartë”.
Autoritetet në Qipro nuk kanë identifikuar ende asnjë ofrues si “me rrezik të lartë”.
Memorandumi i mirëkuptimit i tetorit 2020 që pa Qipron të regjistrohet në Rrjetin e Pastër të SHBA-së “nuk nënkupton në mënyrë të nënkuptuar ose të qartë se Qipro do të largohet nga Huawei”, tha njeriu që e nënshkroi atë, zv/ministri për Kërkimin, Inovacionin dhe Politika Digjitale Kyriacos Kokkinos.
“Kjo do të thotë që ne do të bashkëpunojmë me agjencitë dhe autoritetet amerikane në mënyrë që të garantojmë që standardet e sigurisë të respektohen në infrastrukturën që ne vendosim”, tha Kokkinos për BIRN.
Udhëzimet e BE-së, megjithatë, theksojnë kujdes ndaj furnitorëve “që i nënshtrohen ndërhyrjes nga një vend jo anëtar i BE-së”, duke paralajmëruar se rrjeti i një shteti anëtar mund të jetë i cenueshëm nëse do të kishte një “lidhje të fortë midis furnizuesit dhe një qeverie të një vendi të tretë”.
Lidhjet shtetërore të Huawei janë të konsiderueshme.
Zhengfei, themeluesi i kompanisë, ishte një ish-zëvendës shef i regjimentit të Ushtrisë Çlirimtare Popullore. Raportet thonë se një numër i konsiderueshëm punonjësish të Huawei besohet se kanë punuar për ushtrinë dhe disa punonjës të Huawei kanë bashkëpunuar në projekte kërkimore me personelin ushtarak.
Por ishte legjislacioni i miratuar në Kinë në vitin 2017 ai që me të vërtetë i habiti njerëzit.
Neni 7 i Ligjit të Inteligjencës Kombëtare të Kinës 2017 kërkon që çdo organizatë të mbështesë, të ofrojë ndihmë dhe të bashkëpunojë në “punën e inteligjencës kombëtare”. Edhe më parë, neni 22 i Ligjit Kundër Spiunazhit të vitit 2014 kërkonte që çdo “organizatë dhe individë përkatës” të “siguronte me të vërtetë” informacionin gjatë çdo “hetimi kundër spiunazhit”.
“Shkrirja ushtarako-civile” e Kinës – e cila kërkon ndihmën e sektorit privat në objektivat ushtarake të vendit – u përfshi si një prioritet strategjik në kushtetutën e Partisë Komuniste Kineze në tetor 2017.
Disa vende evropiane tashmë janë tërhequr.
Në tetor, rregullatori suedez i telekomit PTS e ndaloi Huawei-n të furnizonte pajisje 5G për firmat celulare suedeze për shkak të shqetësimeve të sigurisë të ngritura nga shërbimi i sigurisë SAP i Suedisë, një vendim i lënë në fuqi nga një gjykatë suedeze në qershor të këtij viti.
Huawei ka mohuar në mënyrë të përsëritur se paraqet një kërcënim për sigurinë, ndërsa Kina kërcënoi me “të gjitha masat e nevojshme” në përgjigje të ndalimit suedez. Pekini i tha gjithashtu Francës dhe Gjermanisë që të mos “e diskriminojnë” kompaninë.
Në Mbretërinë e Bashkuar, një aleat i fortë i SHBA-së, qeveria vendosi një kufi prej 35 për qind për përfshirjen e Huawei në 5G RAN. Ajo gjithashtu e përjashtoi Huawei-n nga rrjetet kritike të lidhura me sigurinë dhe vendndodhjet e ndjeshme si vendet bërthamore dhe bazat ushtarake.
“Unë nuk dua të bëj një deklaratë që mund të jetë keqorientuese se kjo nuk është diçka që mund të ndodhë në të ardhmen”, tha Kokkinos në Qipro. “Por për momentin ne nuk përjashtojmë asnjë shitës.”
Kritikët e qeverisë kineze thonë se rreziqet nuk mund të jenë më të larta.
Duke pasur parasysh se sa shumë shtetet dhe shoqëritë do të varen nga teknologjia e gjeneratës së pestë, siguria e saj paraqet një sfidë të paprecedentë, me çdo “hakerim” të mundshëm që do të shndërrohej në një kërcënim për sigurinë kombëtare.
Si një mikpritëse e bazave ushtarake britanike dhe stacioneve të spiunazhit amerikan në udhëkryqin e Evropës, Azisë dhe Lindjes së Mesme, Qiproja nuk është “ishull” kur bëhet fjalë për rëndësinë gjeostrategjike. Disa ekspertë thonë se kërcënimi që vjen nga lidhjet politike dhe ushtarake të Huawei-t dhe dominimi i të dhënave të tij në Qipro nuk mund të shpërfillet.
“Një ditë Qiproja duhet të zgjedhë një anë”, tha Chen Yonglin, një ish-zyrtar konsullor kinez në Sidnej, Australi, puna e të cilit përfshinte monitorimin e disidentëve kinezë derisa dezertoi në 2005. “Një ditë Kina do ta heqë maskën e saj dhe Qiproja nuk do të mundet të qëndrojë në mes.”
“Qiproja duhet të jetë e kujdesshme në lidhje me dorëzimin e sovranitetit të saj Kinës”, tha ai për BIRN.
John Strand, drejtor dhe themelues i firmës së konsulencës së telekomunikacionit Strand Consult, u pajtua me këtë.
“Kina që kemi sot është një Kinë ndryshe nga ajo që kishim pesë vjet më parë”, tha ai. “Kina është një vend që është shumë agresiv ndaj vendeve që në thelb kanë një mendim, ose kanë qytetarë që kanë një mendim për atë që po ndodh në Kinë, Hong Kong ose Tibet dhe vende të tjera.”
“Ne kemi parë që Kina jo vetëm që po kërcënon vendet që i kundërvihen ose e kritikojnë, por edhe i ndëshkon vendet”, tha ai për BIRN.
“Nëse interneti do të prishej 10 deri në 15 vjet më parë, shoqëria mund të lëvizte përpara, nuk ishte një problem. Në ditët e sotme, gjithçka në shoqërinë tonë është ndërtuar mbi zgjidhjet e IT-së të cilat janë të lidhura me njëra-tjetrën përmes Internetit të Gjërave.
Qiproja përqafon “blockchain”-in kinez
Huaëei, megjithatë, nuk është i vetmi shkak shqetësimi të mundshëm kur bëhet fjalë për Qipron.
Një tjetër është VeChain, një platformë “blockchain” kineze e mbështetur nga shteti që në nëntor 2018 hyri në një partneritet kombëtar me Qipron për të ndihmuar ishullin në zhvillimin dhe zbatimin e zgjidhjeve “blockchain” në një sërë sektorësh privatë dhe publikë.
Është i vetmi partneritet i tillë shtetëror që VeChain ka jashtë Kinës.
Platforma, e lançuar në vitin 2015, është e preferuara e Partisë Komuniste Kineze, e cila i ka besuar asaj kontrata, ndër të tjera, në bujqësi dhe telekomunikacion.
Në korrik 2018, pasi mijëra fëmijëve iu dhanë vaksina me të meta, qeveria kineze i bëri thirrje VeChain të krijonte një zgjidhje mbarëkombëtare për gjurmimin e vaksinave me të dhëna shëndetësore të ruajtura në “blockchain”.
Kur VeChain prezantoi zgjidhjen e tij në Ekspozitën Ndërkombëtare të Importit të Kinës në nëntor 2018, presidenti Xi Jinping ishte i pranishëm. Xi e ka shpallur “blockchain”-in një prioritet kombëtar.
Në Qipro, VeChain zhvilloi aplikacionin E-HCert, i cili regjistron rezultatet e testit PCR të COVID-19 dhe antitrupave në VeChain Thor Blockchain dhe po zgjerohet për të shërbyer si portofol për të gjitha të dhënat mjekësore të qytetarëve qipriotë dhe si një certifikatë vaksinimi.
“V-Pass”, një certifikatë vaksinimi e vulosur në VeChain Thor, është gjithashtu në gatishmëri për publikun e gjerë.
Dy nga spitalet më të mëdha private të ishullit kanë arritur gjithashtu marrëveshje me VeChain që ajo të presë të dhënat e tyre mjekësore në “blockchain”-in e saj.
Christiana Aristidou, bashkëthemeluese dhe nënkryetare e Shoqatës Blockchain të Qipros, tha se ishin marrë të gjitha masat e nevojshme “për të ruajtur sigurinë e të dhënave shëndetësore”.
“Blockchain është shumë i sigurt dhe VeChain synon të marrë drejtimin në këtë sektor në Qipro”, tha Aristidou për BIRN.
E pyetur në lidhje me ndonjë rrezik për sigurinë e të dhënave, Ministria e Shëndetësisë e Qipros u përgjigj: “Ministria e Shëndetësisë nuk përdor teknologjinë ‘blockchain’ në spitalet publike”.
Pasaporta të arta dhe një qytet ëndrrash
Por ndërsa disa ekspertë shprehin shqetësim të thellë mbi shtrirjen e pranisë së të dhënave të Kinës në Qipro, shqyrtimi i brendshëm duket se mungon. Një arsye mund të jetë nga rreziqet e përfshira për një numër figurash me ndikim politik dhe ligjor.
Në gusht 2020, një raport i fshehtë nga Al Jazeera ekspozoi një mashtrim në zemër të një politike qipriote për t’u dhënë shtetësi shtetasve të huaj që investojnë dy milionë euro në ekonominë e ishullit.
Sipas raportit, një numër zyrtarësh qipriotë të nivelit të lartë kishin abuzuar me skemën për të siguruar pasaporta për disa mijëra të huaj që nuk plotësonin kërkesat ligjore.
Një hetim zyrtar, i publikuar në qershor të këtij viti, tha se 97 për qind e 6,546 pasaportave “të arta” të lëshuara midis 2007 dhe gushtit 2020 ishin lëshuar që kur Anastasiades mori pushtetin në 2013.
Më shumë se gjysma, ose 3,609, ishin për anëtarët e familjeve të investitorëve dhe drejtuesit e kompanive dhe të cilëve u është dhënë shtetësia pa plotësuar realisht kriteret ligjore.
Midis 2017 dhe 2019, raporti i Al Jazeera zbuloi se 482 shtetas të pasur kinezë aplikuan për pasaporta përmes skemës. Aplikimet përfshijnë disa anëtarë të Konferencës Konsultative Politike të Popullit Kinez, një organ këshillimor i Partisë Komuniste.
Protagonisti kryesor në raportin e Al Jazeera ishte Dimitris Syllouris, i cili si kryetar i parlamentit në atë kohë ishte zyrtari i dytë më i lartë i vendit pas presidentit.
Syllouris u kap duke ndihmuar në gjurmimin e shpejtë të një pasaporte qipriote për një biznesmen fiktiv kinez, pavarësisht se i ishte thënë se aplikuesi kishte një precedent penal dhe për këtë arsye i ndalohej një pasaportë “e artë” sipas rregullave të skemës.
Syllouris, i cili dha dorëheqjen për skandalin, kishte qenë një lojtar kyç në një numër marrëveshjesh midis Nikosias dhe Pekinit, duke përfshirë sektorin e teknologjisë.
Zhvilluesi i pronave dhe deputeti Christakis Giovanis, kompania e të cilit bashkëpunoi në vitin 2016 me grupin kinez JimChang Global për një ndërtim hotelesh dhe banesash luksoze 100 milionë euro, gjithashtu dha dorëheqjen nga posti i tij publik për mashtrim.
Invest Cyprus, agjencia qeveritare e ngarkuar me tërheqjen e investimeve të huaja dhe e cila nënshkroi Memorandumin e Mirëkuptimit të vitit 2018 me VeChain, luan një rol qendror në sjelljen e parave kineze në vend.
Kur Invest Cyprus ndërmjetësoi ardhjen në vitin 2018 të konglomeratit Melco me bazë në Makau për zhvillimin e një mega resorti kazino me vlerë 667 milionë dollarë në Limasol, drejtori ekzekutiv i agjencisë, George Campanellas, u bë anëtar i ekipit të menaxhimit që mbikëqyr projektin.
Drejtori ekzekutiv i Melco, Lawrence Ho, është anëtar i Komitetit Kombëtar të Konferencës Konsultative Politike të Popullit Kinez, CPPCC, një organ këshillimor për qeverinë qendrore të Kinës.
Melco është gjithashtu i lidhur me kompaninë qipriote të telekomit Cablenet nëpërmjet pronarit të kësaj të fundit, CNS Group, me bazë në Qipro, e cila është kompania mëmë e “The Cyprus Phassouri (Zakaki) Limited”, partneri i Melco në Konsorciumin Integrated Casino Resorts Cyprus që qëndron pas zhvillimit të kazinosë në Limasol, “City od Dreams Mediterranean. Resorti pritet të hapet në vitin 2022.
Në vitin 2019, Ho i Melco mori pjesë në Forumin e 2-të të Një Brez, Një Rrugë për Bashkëpunim Ndërkombëtar në Pekin me Melis Shiacolas, drejtorin menaxhues të CNS Group dhe një të afërm të kryetarit joekzekutiv të Cablenet dhe pronarit të 37 për qind të aksioneve, Nicos Shiacolas.
Bordi i Invest Cyprus përfshin gjithashtu Pantelis Leptos, një zhvillues i shquar pronash, firma ligjore e të cilit, Leptos Group, trajtoi dokumentet për 169 aplikime në skemën e pasaportave të arta midis 2013 dhe 2019, sipas të dhënave të ministrisë së brendshme të raportuara nga grupi mediatik qipriot Dialogos. Kompania gjithashtu ka një zyrë në Kinë.
Një zyrtar i lartë në Invest Qipro fillimisht pranoi të intervistohej për këtë histori, por më pas tha se duhej të kërkonte autorizim për të folur me mediat. Ai më pas nuk iu përgjigj përpjekjeve të përsëritura për të organizuar një takim.
Në Paphos, në bregun jugperëndimor të Qipros, kreu i Dhomës lokale të Tregtisë dhe Industrisë, Andreas Demetriades, nënshkroi një memorandum bashkëpunimi në 2017 me Hi Tech District dhe Dhomës së Tregtisë të qytetit lindor kinez të Changzhout, pranë Shangait, për zhvillimin e një parku teknologjik farmaceutik në Paphos, me parqe teknologjike të larta – zona industriale të specializuara në shkencë dhe teknologji – në axhendën e Invest Cyprus dhe qeverisë.
Firma ligjore e Demetriades, Andreas Demetriades LLC, trajtoi 272 aplikime për pasaporta të arta midis 2013 dhe 2019, më shumë se çdo firmë tjetër.
Stelios Orphanides, një gazetar investigativ me Projektin e Raportimit të Krimit të Organizuar dhe Korrupsionit, OCCRP, tha se Kina mund të dominojë sektorin e telekomunikacionit “sepse ekziston niveli më i ulët i shqyrtimit për sa i përket menaxhimit të rrezikut”.
“Qiproja nuk ka vullnetin për të kryer kontrolle të plota”, tha ai për BIRN, “sepse ata që menaxhojnë sistemin – si elitat e vjetra ashtu edhe elitat e reja, avokatët, kontabilistët e kështu me radhë – kanë mësuar të bëjnë vetëm një gjë, që është të prostituojnë sovranitetin e Qipros në këmbim të përfitimeve personale.”
