Kur rrethimi i Sarajevës filloi në vitin 1992, ushtria serbe e Bosnjës e Ratko Mlladiç zuri pozicione në malet përreth qytetit.
Për seli të tij, Mlladiç zgjodhi Hotel Igman, një pjesë mbresëlënëse e arkitekturës brutaliste që ishte xhevahiri i Lojërave Olimpike Dimërore të vitit 1984. Hoteli ishte pjesë e Fshatit Olimpik, një bazë për kërcyesit me ski dhe skiatorët alpinë, por Mlladiç – tani duke vuajtur një dënim të përjetshëm për gjenocid dhe krime kundër njerëzimit – e përdori atë për të mbikëqyrur granatimet e qytetit, ndërsa armiqtë e tij e përdorën atë si burg dhe vend ekzekutimi. Gjatë katër viteve të luftës, hoteli u bombardua sistematikisht dhe që nga ndalimi i luftimeve, ai ka mbetur i braktisur, i injoruar nga të gjithë, përveç artistëve të grafitit dhe turistëve të rastit.
Tani, ndërsa afrohet 30-vjetori i rrethimit të Sarajevës, hoteli do të rikthehet në lavdinë e tij të mëparshme olimpike.
Hoteli Igman u shit javën e kaluar, në përpjekjen e 13-të, nga autoritetet e Sarajevës. Pronarët e rinj, të cilët përfshijnë ish-futbollistin ndërkombëtar të Bosnje-Hercegovinës, Emir Granov, paguan 5.1 milionë marka boshnjake (ose 2.2 milionë paundë).
Granov tha për mediat lokale se ata do të shpenzojnë edhe 6 milionë paundë të tjera për rinovimet, me shpresën që turistët të zgjedhin Sarajevën si një destinacion të ri.
Një nga vendimet e para të Granov do të jetë të shqyrtojë një propozim nga një ofertues rival, Dimitri Hegemann, pronar i klubit të natës Tresor të Berlinit, për të përfshirë një klub nate në rinovim.
“Doja ta ktheja në një far kulturor,” thotë Hegemann. “Duhet të jetë një vend ku njerëzit mund të kapërcejnë dallimet etnike – është një vend i veçantë me një fuqi të veçantë.”
Hoteli kishte 162 dhoma dhe një kinema, për të cilën Hegemann beson se do të bënte një vend të përsosur ashtu si klubet Tresor dhe Berghain të Berlinit, të cilat u krijuan pas rënies së Murit të Berlinit dhe siguruan një vend për të rinjtë nga Perëndimi.
Një klub i tillë do të sillte turistë në Sarajevë, beson Hegemann, pasi ka interes nga DJ ndërkombëtarë si Jeff Mills dhe Mark Reeder për të krijuar një festival në natyrë këtë verë mes rrënojave të impianteve të skive dhe pyjeve.
“Problemi është se të rinjtë krijues nga rajoni po emigrojnë. Ata mendojnë se nuk kanë të ardhme atje dhe nuk kanë hapësirë për të testuar veten dhe eksperimentuar”, thotë Hegemann.
Sarajeva nuk është se ka përparuar që nga koha e Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit që i dha fund luftës në 1995. Qendra Skënderija, ku Jayne Torvill dhe Christopher Dean fituan medaljen e artë në patinazh artistik për Britaninë e Madhe, u rinovua në vitin 1999 pasi pësoi dëmtime të lehta gjatë luftës dhe përfshin një sallë për koncerte, për të cilën po flitet se do të shitet.
Rreth gjysmë milioni njerëz vlerësohet të jenë larguar nga Bosnje-Hercegovina në gjashtë vitet e fundit dhe një sondazh nga Kombet e Bashkuara në nëntor zbuloi se gati gjysma e të rinjve nën të 30-at po mendojnë të emigrojnë.
Christian Schmidt, përfaqësuesi i lartë i OKB-së për Bosnje-Hercegovinën, paralajmëroi vitin e kaluar se vendi ishte në rrezik të shpërbëhej, me udhëheqësin serb të Bosnjës Milorad Dodik që kërcënon të krijonte një ushtri të re. SHBA vendosi sanksione ndaj Dodik javën e kaluar dhe BE ka 700 ushtarë nga forca e saj paqeruajtëse Eufor të stacionuar në vend.
Edin Forto, kryeministri i kantonit të Sarajevës, një nga 10 rajonet e vendit, është i dëshpëruar të sjellë investime për të ringjallur pasurinë e qytetit. Granov dhe mbështetësit e tij hapën një hotel tjetër në malin Igman në vitin 2020 dhe Forto është i kënaqur që hoteli Igman më në fund i është shitur një investitori të mirë. Ai beson se planet e Hegemann janë të rëndësishme për Sarajevën.
“Ne nuk do të jemi Berlini i ri, por mund të jemi Sarajeva e vjetër, sepse ishte një qendër kulturore në vitet ’80,” tha ai. “Të gjithë donin të vinin këtu dhe të punonin këtu dhe të krijonin teatër, muzikë, industrinë e filmit. Pse nuk mund ta rikrijojmë atë energji?”
Sarajeva dikur ishte qendra e muzikës rock dhe pop, por kjo tashmë është venitur krejtësisht. “Duket sikur njerëzit në fshatra e fituan luftën. Kultura urbane po vdes. Tani gjëja më e njohur këtu është turbo-folku. Unë mendoj se është e neveritshme. Ne ishim qendra e kulturës popullore urbane dhe tani jemi qendra e asgjëje. Tani ne importojmë kulturë nga Serbia dhe jo nga ajo më e mira. Nuk dua të tingëlloj pesimist; jam në politikë për të ndryshuar gjërat. Por ne kemi nevojë për aleatë”, shprehet Hegemann.(TheGuardian, Gazeta “Si”)
