Njerëzimi nuk ka jetuar gjithmonë me gripin. A mundet që kjo epokë e distancës shoqërore të shpejtojë shkatërrimin e gripit?
Qysh prej fillimit të shtatori, Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) raportoi se po ndodhte një fenomen global, rastet e gripit ishin pakësuar, në nivele të dukshme. Sipas ekspertëve ka shumë arsye që ka ndodhur ky fenomen gjatë këtij viti, e një ndër to është se njerzit kanë frikë të marrin trajtim mjekësor dhe në disa vende ka mundësi që më pak teste të jenë kryer. Por sipas ekspertëve, një ndër faktet thelbësore është pandemia e Covid-19, që ka nxitur distancimin fizik dhe përmirësimin e kushteve të higjienës.
“Ne nuk e kuptojmë me të vërtetë, por mund të ketë të bëjë dhe me pak ndryshime në lidhje me mënyrën se si ne bashkëveprojmë me njëri-tjetrin. Ekziston një mundësi që kjo mund të vazhdojë edhe në të ardhmen,” thotë Peter Palese, një mikrobiolog dhe ekspert në viruset RNA në Shkollën Icahn i Mjekësisë në Sinai, Nju Jork.
Kjo ngre një numër pyetjesh. Si po ndikon virusi në këtë mungesë të re të gripit? A është teorikisht e mundur që gripi të zhduket përgjithmonë?
Njerëzimi nuk ka jetuar gjithmonë me grip. Mendohet se njerëzimi e ka marrë nga zogjtë rreth 10,000 vjet më parë, kur njerëzit filluan të largoheshin nga gjuetia dhe të kalonin në bujqësi. Për vite me rrallë, nisi të përhaperj në të gjithë botën, një gjendje më pas që sollën një sërë sëmundjesh shtesë, duke përfshirë linë, fruthin, murtajën bubonike, malarjen, linë e dhenve, shytat, tifoja, kolera dhe ethet e verdha.
Asnjë nga këta patogjenë nuk u eliminuan përgjithmonë deri më 8 maj 1980, kur Asambleja Botërore e Shëndetësisë shpalli zyrtarisht botën pa li. I vetmi patogjen tjetër njerëzor që është zhdukur përpara Sarsi-it. Përpjekja e parë u mbështet në vaksinimin dhe e dyta në gjurmimin e kontakteve. Fatkeqësisht, asnjëra nga mënyrat nuk është aktualisht e zbatueshme për gripin.Edhe nëse do të mund ta eliminonim virusin tërësisht nga bota e zhvilluar, meqenëse na mungon imuniteti afatgjatë, gjithçka që do të duhej është një rast i vetëm që të kthehet menjëherë.
“Problemi i madh me gripin është që ndryshon. Virusi është gjithmonë në zhvillim, kështu që sistemet tona imune nuk janë në gjendje ta njohin virusin për shumë kohë, pasi kemi pastruar një infeksion dhe siç e dinë të gjithë, kjo do të thotë që ne mund të infektohemi përsëri dhe përsëri,” thotë Palese.
Për shkak të ritmit me të cilin evolon gripi, vaksinat aktuale zakonisht i mbrojnë njerëzit vetëm për gjashtë muaj. Ky ndryshim zakonisht ndodh ndërsa vjen dimri, në mënyrë që të mund të kthehet mbrapa në skajin e kundërt të globit sapo të mbarojë sezoni. Për momentin, vaksinat e reja duhet të zhvillohen çdo vit, që të përputhen me viruset që pritet të qarkullojnë më tej; përbërja e vaksinës së hemisferës veriore vendoset në shkurt, ndërsa përbërja e vaksinës së hemisferës jugore në shtator.
Futja e “vaksinës së gripit universal” një vaksinë që do t’ju duhej vetëm një herë dhe mund të mbrojë nga të gjitha llojet e gripit, vit pas viti. Me një mjet të tillë, do të ishte e mundur të miratohet një program vaksinimi masiv. Tani për tani, shkencëtarët në të gjithë globin po garojnë për të arritur këtë qëllim dhe pas dekadash hulumtimesh, çuditërisht jemi duke u afruar. Sfida e një vaksine universale është të shtyjë sistemin imunitar në drejtimin e duhur.
Në vitet 1980, Palese dhe kolegët zbuluan se ndryshe nga “koka” e paqëndrueshme e virusit, “kërcelli” është jashtëzakonisht i qëndrueshëm, kështu që antitrupat që përputhen me kërcellin e një lloji mund të lidhen edhe për të identifikuar të tjerët.
Trupi mund t’i prodhojë këto antitrupa natyrshëm, por koka është më e madhe dhe më goditëse, kështu që sistemi imunitar tenton të përqendrohet në identifikimin e tij dhe kërcelli neglizhohet. Sfida e një vaksine universale është të shtyjë sistemin imunitar në drejtimin e duhur.
Në provat e kafshëve, vaksina tashmë ka treguar se mund të sigurojë imunitet ndaj gripit H5N1 i njohur gjithashtu si “grip i shpendëve” megjithëse ekspertët e shëndetësisë e kanë konsideruar se ky grim pa kërcellin e H1N1, ose gripit të derrit.
Tani është në fazën e parë të provave tek njerëzit, në të cilën do të vaksinohen dhe më pas do të monitorohen për të parë se çfarë lloj antitrupash prodhojnë. E quajtur “H1ssF_3928” është vetëm një nga shumë vaksinat e mundshme universale që janë aktualisht në zhvillim e sipër, të cilat nëse janë të suksesshme, mund të përhapen në të gjithë botën”
Por edhe këtu, ka një problem.
Çështja është se nuk ka vetëm një virus gripi sot gripi është një kafshë me shumë kokë, me katër lloje kryesore që qarkullojnë çdo vit; dy i përkasin grupit të gripit A, i cili gjithashtu gjendet te kafshët e tjera, ndërsa dy i përkasin grupit të gripit B, i cili gjendet vetëm te njerëzit dhe vulat. Ndonjëherë, viruset jo-njerëzore të gripit A do të marrin hapin e duhur për të na infektuar dhe do të shkaktojnë një pandemi siç janë llojet që u përhapën në 1918 dhe 2009, që të dyja mund të kenë ardhur nga derrat.
“Një vaksinë universale e gripit do të zhdukë vetëm gripin B, jo gripin A. Pra, sa i përket gripit A, ne do të duhet të vaksinojmë vazhdimisht të gjithë popullsinë, e cila është në thelb e pamundur. Dhe nëse nuk e bëjmë atë, atëherë llojet e kafshëve, siç thashë, ato në pula, ato në derra, ata në kuaj, ata mund të kalojnë në njerëz. “, thotë Palese, i cili shpjegon se edhe nëse do të gjuanit të gjithë gripin A që aktualisht qarkullon te njerëzit.
Palese jep shembullin e lisë, e cila kishte tiparet ideale për eliminim por virusi evoluoi ngadalë dhe në një moment të caktuar nuk strehohej më tek kafshësh. Edhe me këto përparësi, u deshën gati 200 vjet vaksinim për ta shtyrë atë në zhdukje.
Sidoqoftë, ekziston një mundësi tjetër.
Në realitet, ne nuk e dimë me siguri nëse distancimi shoqëror ka çuar në më pak infeksione të gripit në të gjithë botën. Nëse jo, shkalla e evolucionit të saj mund të jetë kryesisht e pandryshuar. Kjo do të nënkuptojë që vitin e ardhshëm kur distancimi social mund të ketë qenë kryesisht i braktisur pjesë të botës, që aktualisht kanë më pak raste të gripit mund të goditen rëndë.
Në mënyrë thelbësore, shkencëtarët nuk e dinë ende se çfarë ndodh kur njerëzit janë të infektuar me Covid-19 dhe grip në të njëjtën kohë.
“Ne me të vërtetë nuk e dimë. Jam shumë i shqetësuar se mund të rrisë ashpërsinë e sëmundjes,”thotë Palese.
(BBC, gazeta “Si”)
