Nga Orlando Crowcroft, euronews
Gjatë një vizitë në mars në Shqipëri, kryeministri Albin Kurti, u bëri thirrje shqiptarëve të votojnë për ndryshimin siç bënë shqiptarët e Kosovës më 14 shkurt: “Shqiptarët meritojnë më shumë”, tha ai.
Kurti, një etnik shqiptar së bashku me rreth 90% të popullsisë prej 18 milion banorësh të Kosovës, u kërkoi votuesve të zgjedhin anëtarët e lëvizjes së tij të majtë-nacionaliste Vetëvendosje. Kurti tani është kryeministër ndërsa aleatja e saj, Vjosa Osmani, u betua si presidente në 4 prill.
Në Shqipëri, një rezultat i tillë është jashtëzakonisht i vështirë, veçanërisht duke pasur parasysh që Vetëvendosje po garon në vetëm tre qarqe me udhëheqësin e saj, Boiken Abazi, që kandidon në kryeqytetin e Tiranës.
Në Shqipëri, Partia Socialiste e Edi Ramës dhe Partia Demokratike e Lulzim Bashës janë dy partitë kryesore.
Vetëvendosje, e cila ka qenë aktive vetëm për dy vite në Shqipëri, mund të mos kalojë as pragun prej 1% për të hyrë në parlament, sipas sondazheve të fundit. Por Abazi ka plane të mëdha, sipas tij Vetëvendosje në fund të fundit do të garojë në çdo vend në zgjedhjet e ardhshme dhe do të sigurojë një referendum për bashkimin e Shqipërisë dhe Kosovës.
Që kur Kosova deklaroi pavarësinë e saj nga Serbia në 2008, të dy kombet kanë krijuar misione të përbashkëta diplomatike dhe nënshkruan deri në 140 marrëveshje bilaterale, dhe gjatë luftës me Serbinë në 1998 dhe 1999, Shqipëria hapi dyert për qindra mijëra refugjatë që po iknin dhuna dhe spastrimi etnik, raporton abcnews.al
Për shumë shqiptarë të Kosovës, një bashkim me Shqipërinë do të krijonte siguri kundër një Serbie gjithnjë e më ekspansioniste dhe nacionaliste, dhe do ta bënte më të vështirë për Beogradin që të përfshihej në politikën e fqinjit të saj përmes pakicës serbe në Kosovë.
Unifikimi ka të ngjarë të kundërshtohet nga të gjithë aleatët ndërkombëtarë të Kosovës dhe do të shkatërrojë dialogun e ndërmjetësuar nga BE dhe Serbia. Meqenëse një referendum i tillë për një bashkim me Shqipërinë shpesh është kërcënuar nga politikanët në Kosovë kur marrëdhëniet janë veçanërisht të tensionuara me Brukselin ose Uashingtonin.
Anti-korrupsion
Në 2019, Hashim Thaçi kërcënoi se do të mbante një referendum mbi bashkimin e Kosovës me Shqipërinë, edhe pse kushtetutës së Kosovës aktualisht i mungon mekanizmi për ta bërë këtë.
Në shkurt 2021, Kurti tha për Euronews se nëse do të mbahej një referendum mbi bashkimin – ose ribashkimin, siç i referohen shumë shqiptarë të Kosovës – ai do të votojë në favor të anëtarësimit të Kosovës në një federatë me Shqipërinë .
Por, pavarësisht historisë së saj të gjatë dhe historike dhe mbështetjes së madhe në Kosovë, sipas një sondazhi të fundit, 64% e shqiptarëve të Kosovës ishin pro bashkimit. Ashtu si Vetëvendosje shmangu çështjen e bashkimit në prag të 14 Shkurtit, ashtu edhe partia e shqiptare ka bërë të njëjtën gjë para zgjedhjeve në 25 Prill. Kjo sipas analistëve është për të mirën e të dy vendeve.
Abazi, kandidati i Vetëvendosjes në Tiranë, tha se ai mbështet një referendum në të dy shtetet për bashkimin. Por në fushatën e tij, ai është përqendruar në këtë çështje në mënyrë indirekte: për shembull, duke lobuar për heqjen e taksave në autostradën që lidh Kosovën dhe Shqipërinë. Kryesisht fushata e saj i ka bërë jehonë Kurtit: lufta kundër korrupsionit.
Ndërsa nacionalizmi ka parë një ringjallje kohët e fundit në vende të tilla si Serbia dhe Hungaria, ky nuk ka qenë rasti në Shqipëri.
Në 2013, për shembull, një parti nacionaliste e sapo-themeluar, Aleanca Kuq e Zi kërkoi bashkimin me Kosovën gjatë zgjedhjeve dhe siguroi më pak se 11,000 vota në të gjithë vendin. Thirrja e udhëheqësit të saj për një referendum u injorua kryesisht.
Ndryshe nga Kurti, Kryeministri shqiptar Edi Rama nuk ka folur shpesh rreth bashkimit. Në vitin 2017, ai tha për Politico se nuk mund të përjashtonte një “bashkim të vogël” midis Shqipërisë dhe Kosovës nëse BE vendosë të mos anëtarësojë vendin.
Por ai nuk ka qenë kurrë kundër mënyrës së qeverisjes së Kurtit.
Rama, si dhe Kurti, pavarësisht komenteve të kohëve të fundit – kanë kuptuar se një bashkim ndërkombëtar do të ishte kundër interesit të secilit vend dhe humbje e kapitalit politik, veçanërisht duke pasur parasysh se përfitimet aktuale politike dhe ekonomike të një unioni janë kryesisht të panjohura, raporton abcnews.al
Në 8 Nëntor 2020, Vetëvendosje do të zhvillonte një marshim në Përvjetorin e Pavarësisë së Shqipërisë për të protestuar kundër taksave në autostradën Shqipëri-Kosovë dhe për të lobuar për një treg të përbashkët midis dy shteteve.
Dejona Mihali, një koordinatore e Vetëvendosjes, tha se shqiptarët duhet të bashkohen për të protestuar ndaj përdorimit të kontratave të partneritetit publik-privat nga qeveria. Edhe pse u anulua për shkak të pandemisë së koronavirusit, Rama kritikoi Vetëvendosjen në një intervistë televizive, duke argumentuar se ishte e papërshtatshme për një parti me bazë në Kosovë të përdorte ditën kombëtare të Shqipërisë për të folur rreth politikës.
“Imagjinoni sikur Partia Socialiste të bënte thirrje për protestë në Ditën e Pavarësisë së Kosovës: Çfarë do të mendonin njerëzit në Kosovë për këtë?” tha ai.
Në vitin 2018, gjatë një fjalimi në parlamentin e Kosovës, Rama sugjeroi që pasi Kosova dhe Shqipëria të kishin një politikë të përbashkët të jashtme dhe misione diplomatike, mbase territoret shqiptare do të duhet të kishin gjithashtu një president të vetëm, raporton abcnews.al
Avdullah Hoti tha se fjalët e Ramës “ishin një mungesë respekti” për pavarësinë e Kosovës. Ai tha, se preferenca e Kosovës ishte një shtet i pavarur, i integruar në Bashkimin Europian dhe NATO.
Sipas deklaratës së tij, një bashkim me Shqipërinë është opsioni i dytë më i mirë, një Plan B që do të miratohet nëse integrimi Europian do të tërhiqet nga dialogu. Ndryshe nga pjesa tjetër e Ballkanit, shtetasit e Kosovës ende nuk mund të udhëtojnë pa viza në BE ndërsa mungesa e njohjes së vendit nga pesë shtete anëtare europiane e bën më të paqartë perspektivën e bashkimit me bllokun.
Progresi është bërë i varur nga dialogu me Serbinë, i cili në vetvete është i bllokuar duke pasur parasysh humnerën politike midis Prishtinës dhe Beogradit. Që nga zgjedhja e tij, Kurti ka thënë se njohja e plotë dhe dëmshpërblimet e luftës nga Serbia do të jenë të mjaftueshme për të arritur një marrëveshje që normalizon marrëdhëniet, diçka që qeveria nacionaliste e Serbisë nuk do ta pranonte kurrë.
Dështimi i Europës
Emmanuel Macron ka thënë se Shqipëria nuk është gati të bashkohet me bllokun, duke argumentuar se kohët e fundit numri më i madh i njerëzve që pretendojnë azil në Francë janë shtetas shqiptarë.Në Kosovë, ndërkohë, dështimi i vazhdueshëm për t’i siguruar qytetarëve të saj mundësinë për të udhëtuar pa viza është cilësuar si tradhti.
Nëse Europa mbyll dyert për Kosovën dhe Shqipërinë, të dy vendet mund të arrijnë në një vendim të përbashkët se një bashkim është opsioni tjetër më i mirë.
“Çështja e ribashkimit midis Shqipërisë dhe Kosovës është rikthyer në vitet e fundit si rezultat i dështimit ndërkombëtar për të njohur dhe pranuar Kosovën si një anëtare të barabartë të shoqërisë ndërkombëtare të shteteve sovrane,” tha Gëzim Visoka, Profesor Asistent i Studimeve të Paqes dhe Konfliktit në Universitetin e Dublinit.
“Ne jemi të vetëdijshëm se BE-ja ka dështuar deri më tani të formulojë një politikë të unifikuar për pavarësinë e Kosovës dhe po shtyn perspektivat e anëtarësimit. Pra nuk ka gjasa që integrimi europian si një projekt strategjik për Kosovën të zëvendësohet në të ardhmen me një projekt autentik dhe alternativ , e cila është ribashkimi facto me Shqipërinë. ” Përktheu Sonila Backa-abc
