“Situata është kritike,” tha Radu Tincu, specialist i kujdesit intensiv në spitalin Floreasca në Bukuresht, objekti më i madh i urgjencës në Rumani, për Financial Times. “Jemi të frustruar”. Ata refuzojnë të vaksinohen, “tha ai. “Edhe pasi u tregojmë atyre për rrezikun e Covid-it, ata ende refuzojnë.”
Rumania është në zemër të një vale të pamëshirshme të Covid-19 që përfshin Europën Lindore dhe Ballkanin që kërcënon të mposhtë edhe shërbimet shëndetësore. Numri ditor vdekjeve në vend që nga 20 tetori është më i larti në botë, 19 për 1 milion, pak më shumë se vdekshmëria e Bullgarisë dhe Moldavisë fqinje. Shkalla e vdekjeve në Rumani është më e lartë se në çdo moment gjatë pandemisë.
Europa Lindore dhe Qendrore së bashku me Rusinë përbëjnë 12 normat më të larta të vdekjeve nga Covid-19 në botë. Shifrat janë krejtësisht të kundërta me Europën Perëndimore, ku normat e vdekjeve janë rreth një e dhjeta e atyre në lindje dhe janë më pak se 1 për 1 milion në disa vende.
Infeksionet janë rritur gjithashtu në nivele të paprecedentë, veçanërisht në shtetet baltike. 115 rastet e reja ditore të Letonisë për 100.000 njerëz janë 30 herë më të larta se ato të Spanjës dhe shkalla e Lituanisë prej 94 është 24 herë më e lartë.
Ekspertët e shëndetësisë thonë se pas rritjes së rritjes së infektimeve dhe vdekshmërisë qëndron mosbesimi i përhapur ndaj qeverisë dhe zyrtarëve që daton që nga epoka sovjetike, si dhe hezitimi i vaksinave dhe mosgatishmëria për të pranuar kufizimet e autorizuara nga shteti për koronavirusin.
“Njerëzit nuk u besojnë autoriteteve,” tha Octavian Jurma, një mjek dhe statisticien shëndetësor rumun. “Askush nuk kujdeset për rregullat.”
Kritikët fajësojnë gjithashtu korrupsionin dhe paqëndrueshmërinë politike, veçanërisht në Rumani dhe Bullgari. Kjo e fundit po shkon në zgjedhjet e saj të treta të vitit 2021, ndërsa qeveria e Rumanisë po rigrupohet pas një votimi të dështuar të mosbesimit muajin e kaluar.
Andrei Baciu, zyrtari më i lartë përgjegjës për reagimin ndaj pandemisë së Rumanisë, mohoi se faji qëndrontë tek politika. Kufizimet e vendosura të mërkurën e shkuar duhet të ndihmojnë në vënien nën kontroll të infeksioneve, këmbënguli ai.
Maria Ganczak, një specialiste e epidemiologjisë dhe sëmundjeve infektive në Universitetin Zielona Gora të Polonisë, përmendi mosbesimin në institucionet shtetërore, zbatimin e dobët të kufizimeve, testimin dhe gjurmimin e pamjaftueshëm si dhe vaksinimin në nivele të ulëta.
“Është e qartë se ne po përshpejtojmë në këtë valë,” tha ajo. “Ne do të vendosim një barrë të madhe në sistemin e kujdesit shëndetësor.”
Rumania ka vaksinuar plotësisht pak më pak se 1/3 e popullsisë së saj totale, e dyta më e ulëta në BE, pas Bullgarisë me 20%. Pak vende të Europës Qendrore dhe Lindore arrijnë mesataren e BE-së prej 64%. Bosnja dhe Hercegovina, e cila nuk është në BE, ka vaksinuar plotësisht vetëm 15% të popullsisë së saj.
Dallimet në mbulesën vaksinale kanë një efekt të dukshëm në lidhjen midis rasteve të virusit dhe vdekjeve.
Në vende të tilla si Bosnja dhe Hercegovina dhe Bullgaria, më shumë se 4% e njerëzve që rezultojnë pozitiv vdesin nga Covid-19. Në Letoni dhe Lituani, shkalla e vdekshmërisë së rasteve bie në pak më shumë se 1%, dhe në vende të tilla si Britania e Madhe, Franca dhe Spanja, ku rreth 70% kanë marrë dy doza të një vaksine, shifra është rreth 0.5%.
Normat e ulëta të vaksinimit në disa vende anëtare kanë shkaktuar alarm në Bruksel, me udhëheqësit që diskutojnë rritjen e infeksioneve në samitin e BE-së të enjten. “Për të rritur më tej normat e vaksinimit duhet të rritet dijësimi mbi dezinformimin sidomos në platformat e mediave sociale. “thanë ata në një deklaratë.
Kriza ka çuar në rivendosjen e kufizimeve, duke filluar nga maskat me detyrim deri në bllokimet e plota, në disa vende. Letonia këtë javë u bë vendi i parë i BE-së që riktheu një bllokim pothuajse të plotë, duke kaluar në shkollën online, duke mbyllur të gjitha dyqanet dhe duke vendosur një shtetrrethim njëmujor. Estonia ka thënë se mund të vendosë një bllokim nëse situata përkeqësohet.
Rumania njoftoi gjithashtu masa të reja duke përfshirë një mbyllje dy-javore të shkollës, mbajtje të detyrueshme të maskave në publik dhe kufizime në lëvizjen gjatë natës për të vaksinuarit.
Gjithashtu këtë javë, Adam Niedzielski, Ministri i Shëndetësisë i Polonisë, paralajmëroi për “veprim drastik” të mundshëm përballë numrit në rritje, ndërsa Sllovakia ka mbyllur restorante dhe bare në pesë qarqe.
Serbia ka kufizuar aksesin në klubet e natës dhe baret për personat e pavaksinuar, ndërsa Bullgaria ka bërë të detyrueshme pasaportat e vaksinave për restorantet – duke provokuar një protestë me disa qindra njerëz në Sofje që theksoi skepticizmin e vazhdueshëm në lidhje me masat e tjera parandaluese në vendin më pak të vaksinuar të BE-së.
Shifrat e rasteve dhe të vdekshmërisë ndoshta do të rriten në Rumani përpara se të fillojnë të bien sërish, paralajmërojnë ekspertët e shëndetësisë. Adrian Marinescu, drejtor mjekësor në spitalin Matei Bals të Bukureshtit, tha se rastet e raportuara ka të ngjarë të nënvlerësohen sepse normat e testimit ishin të ulëta. Ai vlerësoi se niveli i mundshëm i rasteve të reja ditore është rreth 70.000-80.000 në ditë, ose afër 1 në çdo 250 rumunë.
Qendrat e vaksinimit kanë pasur intensivitet të shtuar që kur u njoftuan kufizimet e reja të lëvizjes në Rumani. Të enjten vaksinimet e para arritën një rekord ditor prej 62.500, tha qeveria. Gjatë verës norma ishte vazhdimisht në katër shifra.
Në një klinikë të Bukureshtit, Camelia 47-vjeçare, e cila nuk pranoi të jepte mbiemrin e saj, më në fund erdhi për një dozë të parë.
“Më vjen keq që nuk e kam marrë vaksinën më parë. Kisha frikë nga efektet anësore”, tha ajo. “Por pasi vajza ime dhe burri im u vaksinuan, vendosa që edhe unë ta bëja këtë. Kanë vdekur mjaft njerëz.”
Në grafikët e paraqitur nga FT përfshihet edhe Shqipëria ku duket se vdekshmëria është nën kufirin e vitit të kaluar në të njëjtën periudhë. Shtatori paraqitet si periudha me më shumë vdekje në vendin tonë nga gushti deri në tetor 2021. Gjatë shtatorit vdekshmëria nga Covid matet në 70% të vitit të shkuar. Ndër vendet e rajonit, Mali i Zi paraqitet me shifra të larta, por me shumë luhatje nga java në javë. Maqedonia e Veriut e ka kaluar pikun në gusht, duke arritur pothuajse pikën kulminante.
Më problematike shfaqen vendet e Europës Lindore, ku Rusia, Moldavia, Rumani, Bjellorusia dhe Ukraina e kanë kaluar me nivele ekstreme pikun e vitit të kaluar./ SI
